Çocuklarda Nötropeni

Nötropeni Nedir?

Nötropeni, beyaz kan hücrelerinden biri olan nötrofil sayısının yaşa göre olması gerekenin altında bulunması durumudur. Nötrofiller, vücudumuzun enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattını oluşturan hücrelerdir. Sayılarındaki azalma, çocukların bakteriyel enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur. Nötropeni saptandığında her zaman altta yatan nedenin araştırılması gerekir.

Nötropeni Nasıl Sınıflandırılır?

Nötropeni, süresine ve nedenine göre farklı sınıflamalara ayrılır:

1. Süresine Göre:

• Akut nötropeni: Genellikle geçici bir durumdur. Enfeksiyonlar, ilaçlar gibi geçici sebeplerle ortaya çıkar.

• Kronik nötropeni: 3 aydan uzun süren nötropenidir. Daha ayrıntılı değerlendirme gerektirir.

2. Nedene Göre:

• Edinsel (Sonradan gelişen) nedenler:

  • Viral enfeksiyonlar sonrası (geçici nötropeni)

  • Bazı ilaçlar (örneğin antibiyotikler, epilepsi ilaçları)

  • Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi nötrofil hücrelerine saldırdığı otoimmün nötropeni

• Kalıtsal (Doğuştan gelen) nedenler:

  • Severe congenital neutropenia (Kostmann hastalığı): Ağır nötropeni ve erken yaşta enfeksiyonlarla seyreder.

  • Kronik benign nötropeni: Daha hafif seyirli, sık görülen bir formdur. Özellikle 1-4 yaş arası çocuklarda tanı alır ve genellikle tedavisiz kendiliğinden düzelir.

Hangi Belirtilere Yol Açar?

Nötropeni derecesi arttıkça enfeksiyon riski artar. Hafif nötropeniler çoğunlukla belirti vermezken, ağır nötropenilerde tekrarlayan veya ciddi enfeksiyonlar görülebilir. Ailelerin dikkat etmesi gereken bulgular şunlardır:

• Sık tekrarlayan ateşli hastalıklar

• Ağız içinde yaralar, diş eti iltihapları

• Deride ya da makatta tekrar eden enfeksiyonlar

• İyileşmeyen çıbanlar, apseler

• Uzun süren ishal veya akciğer enfeksiyonları

Tanı Nasıl Konur?

İlk aşamada tam kan sayımı (hemogram) ile nötrofil sayısı değerlendirilir. Gerekiyorsa periferik yayma, kemik iliği aspirasyonu, immünolojik testler veya genetik analizler yapılabilir. Tanıda hastanın öyküsü, enfeksiyon sıklığı, fizik muayene ve laboratuvar bulguları birlikte değerlendirilir.

Nötrofil sayısı ilk yaşta >1000 µL, 1 yaşından sonra ise >1500 µL olmalıdır. Ancak ağır nötropeni olarak genellikle <500 µL kabul edilir.

Nötrofil sayısı 500-1000 µL arasında olduğunda klinik bulgular hastalara göre değişkenlik gösterir.

Tedavi Nasıl Yapılır?

Tedavi, nötropeninin nedenine, süresine, ağırlığına ve geçirilen enfeksiyonların ciddiyet ve çeşitliliğine göre değişir:

• Geçici nötropeni: Çoğu zaman tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden düzelir.

• Otoimmün nötropeni: En sık 1-4 yaş arası çocuklarda görülür. Genellikle hafif seyreder ve 2-3 yıl içinde düzelir. Enfeksiyon gelişirse antibiyotik tedavisi gerekir.

• Ağır kalıtsal nötropeni: Ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Bu hastalarda G-CSF adlı büyüme faktörleri ile nötrofil sayısı artırılır. Sık enfeksiyon geçiren ve G-CSF tedavisine rağmen nötrofil sayıları yükselmeyen hastalarda kemik iliği nakli kalıcı tedavi sağlayabilir.

Sonuç olarak: Nötropeni, çocuklarda sık rastlanan bir durumdur ve çoğu zaman iyi seyirlidir. En çok enfeksiyonlardan sonra geçici nötropeni görülse de enfeksiyonun da daha ağır seyretmesine neden olur. Hastalar takip edilerek, olası malign hastalık yönünden de değerlendirilmelidir. Uzamış nötropeni durumlarında kemik iliği örneği alınarak olası malign hastalıklar taranır ve gereği halinde G-CSF tedavisi başlanabilir.  Nötrofil izlemi ve ağır enfeksiyon bulgularına göre genetik nedenler araştırılmalıdır.

Not: Bu metin bilgilendirme amaçlıdır. “Hastalık yoktur, hasta vardır” düsturunca her hastanın kendine özel durumları ve tedavi başarısını etkileyen durumları mevcuttur. Doktorunuz en iyi sonucu alacak şekilde tedavinizi planlayacaktır.